Koniec trendu, który trwał dekady

Przez całe lata dwutysięczne, szczególnie po wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku, Niemcy były jednym z głównych kierunków emigracji zarobkowej Polaków. To było naturalne. Niemcy są bliskie nam kulturowo, zapewniały stabilne pensję i były dla nas jak na wyciągnięcie ręki.  Rekordowe liczby odnotowywano w latach 2011–2014, kiedy to różnica między wyjeżdżającymi a wracającymi wynosiła ponad 70 tysięcy osób rocznie.

Od kilku lat ten trend jednak wyhamowuje. Aż w końcu w 2024 roku doszło do przełomu – według danych niemieckiego urzędu statystycznego Destatis, saldo migracyjne między Polską a Niemcami osiągnęło poziom -3 725 osób. To oznacza, że więcej Polaków zdecydowało się wrócić z Niemiec, niż tam wyjechać.

Dlaczego Polacy wracają?

To pytanie zadają sobie zarówno eksperci, jak i sami zainteresowani. Powody są złożone i nie sprowadzają się do jednej przyczyny. Wśród głównych czynników wymienia się:

• Wzrost kosztów życia na Zachodzie, szczególnie w Niemczech, które do tej pory uchodziły za stabilne gospodarczo.
• Coraz lepsza sytuacja ekonomiczna w Polsce – dynamiczny rozwój rynku pracy, poprawa infrastruktury i rosnące wynagrodzenia.
• Zmniejszenie różnic płacowych w wybranych sektorach – zwłaszcza w branżach technologicznych, IT, logistyce czy usługach.
• Powody osobiste i społeczne – chęć bycia bliżej rodziny, sentyment do kraju, rosnące znaczenie tożsamości narodowej oraz większe możliwości pracy zdalnej.

Nie tylko Polacy wracają z emigracji

Podobne zjawisko obserwuje się również w innych krajach naszego regionu. Spadek salda migracyjnego z Niemcami dotyczy także obywateli Czech, Słowacji, Węgier i Rumunii. To sygnał, że Europa Środkowo-Wschodnia przestaje być tylko „dostawcą” siły roboczej dla bogatszego Zachodu. Staje się atrakcyjniejszym miejscem do życia i pracy.

Wyzwanie i szansa jednocześnie

Wracający do kraju Polacy to nie tylko liczby w statystykach. To często osoby z bogatym doświadczeniem zawodowym, znajomością języków obcych i siecią kontaktów międzynarodowych. To także potencjalni przedsiębiorcy, specjaliści, a niekiedy liderzy lokalnych społeczności.

Państwo i samorządy powinny wykorzystać ten moment i przygotować odpowiednie programy wspierające powracających. Potrzebne są rozwiązania ułatwiające reintegrację: wsparcie przy zakładaniu działalności gospodarczej, pomoc dzieciom w powrocie do polskiego systemu edukacji czy uproszczone procedury administracyjne.

Co dalej?

Choć trudno dziś jednoznacznie przewidzieć, czy to początek trwałego trendu, jedno jest pewne – Polska zmienia się nie tylko gospodarczo, ale i społecznie. A powrót tysięcy rodaków może okazać się jedną z najważniejszych szans rozwojowych w obliczu starzejącego się społeczeństwa i wyzwań demograficznych.

Powrót do kraju, który jeszcze niedawno opuszczano masowo, to nie tylko ekonomiczna kalkulacja – to coraz częściej świadoma decyzja o budowaniu życia tu, gdzie korzenie. I właśnie to może być największą wartością tej zmiany.