Czym jest zespół jelita drażliwego?Zespół jelita drażliwego (ang. Irritable Bowel Syndrome, IBS) jest zaliczany do przewlekłych chorób czynnościowych układu pokarmowego. Szacuje się, że może dotyczyć nawet 11% populacji ogólnej, choć częściej z jego powodu cierpią kobiety niż mężczyźni. Najczęściej objawy IBS pojawiają się w trzeciej lub czwartej dekadzie życia [1].Niestety bezpośrednia przyczyna zespołu jelita drażliwego nie została poznana, udało się jedynie ustalić, że choroba ma wieloczynnikową etiopatogenezę, zaś czynnikiem kluczowym dla jej rozwoju jest zaburzenie funkcjonowania osi mózgowo-jelitowej.Pod wpływem różnego rodzaju czynników, jak przewlekły stres czy częste infekcje przewodu pokarmowego, dochodzi do dysbiozy bakteryjnej w przewodzie pokarmowym, czyli zachwiania naturalnej równowagi jakościowej i ilościowej w obrębie mikrobioty, ogółu mikroorganizmów naturalnie zasiedlających jelita. To zaś pociąga za sobą sprzężenie zwrotne w postaci dolegliwości bólowych oraz zmian w częstotliwości i konsystencji oddawanego stolca. Do pewnego stopnia występowanie IBS jest też uwarunkowane genetycznie.

Jak rozpoznać IBS?

Obecnie obowiązujący zestaw wytycznych, określany jako Kryteria Rzymskie IV, wyodrębnia przesłanki, jakie muszą zostać spełnione, aby możliwe było postawienie diagnozy dotyczącej IBS. Zgodnie z tymi wytycznymi o zespole jelita drażliwego można mówić, kiedy u pacjenta pojawia się ból brzucha nawracający minimum jeden dzień w tygodniu przez ostatnie trzy miesiące, któremu towarzyszą minimum dwie z następujących cech:

• dolegliwości bólowe są związane z defekacją,
• dolegliwości bólowe są związane ze zmianą częstotliwości wypróżnień,
• dolegliwości bólowe są związane ze zmianą konsystencji stolca.

Jednocześnie niezbędne jest, aby kryteria były spełnione przez ostatnie trzy miesiące, z początkiem objawów co najmniej pół roku przed rozpoznaniem.Niestety rozpoznanie IBS nie zawsze sprowadza się do łatwej oceny przesłanek. Przede wszystkim jest to choroba, która ma okresy remisji. Niekiedy objawy zanikają na dłuższy czas, aby powrócić, skutecznie obniżając jakość życia chorego. Symptomy IBS mogą występować nawet przez całe życie. Dodatkowo zespół jelita drażliwego to choroba wielopostaciowa, która może występować w czterech wariantach – zaparciowym, biegunkowym, mieszanym i niesklasyfikowanym, które mogą występować naprzemiennie u jednej osoby.Ze względu na nieswoistość objawów ważne jest, aby lekarz prowadzący zlecił drobiazgową diagnostykę różnicującą, m.in. na obecność alergii pokarmowych, nowotworów, chorób bakteryjnych i pasożytniczych jelit, czy nieswoistego zapalenia jelit [2].

Skuteczne sposoby na radzenie sobie z objawami IBS

Obecnie zespół jelita drażliwego uważa się za chorobę nieuleczalną. Może ona okresowo „wycofywać się”, ale nigdy do końca nie ustępuje. Z tego względu kluczowe staje się wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych, które przyczyniają się do poprawy stanu zdrowia pacjenta. Jak radzić sobie z objawami IBS?Przede wszystkim zaleca się wdrożenie regularnej aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności. Doskonale sprawdzają się spacery, a także regularne uprawianie sportu. Należy zadbać o eliminację lub ograniczenie stresorów w codziennym życiu. Duże znaczenie ma okresowe stosowanie diety LOW FODMAP o niskiej zawartości węglowodanów fermentujących. Dietetycy zalecają też dobranie podaży włókna pokarmowego do postaci choroby – więcej błonnika przy zaparciach, mniej w przypadku biegunek.Warto też sięgnąć po tabletki na IBS. W ich składzie powinny znaleźć się odpowiednio dobrane probiotyki (zwłaszcza drobnoustroje ze szczepu Lactobacillus plantarum). Przydatne okazują się też olejki eteryczne z kopru włoskiego oraz kminku zwyczajnego [3,4].Dzięki skutecznym preparatom na IBS można znacząco zredukować nieprzyjemne objawy choroby, jak wzdęcia, zaparcia, biegunki, bóle brzucha.

Bibliografia:

1. Adrych K. i in., Rozpoznawanie i leczenie zespołu jelita nadwrażliwego w praktyce lekarza rodzinnego, Varia Medica 2020, tom 4, nr 1;
2. Adrych K., Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych, Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 6, 224–233;
3. Di Ciaula A, Portincasa P, Maes N, Albert A. Efficacy of bio-optimized extracts of turmeric and essential fennel oil on the quality of life in patients with irritable bowel syndrome. Ann Gastroenterol. 2018 Nov-Dec;31(6):685-691;
4. Agah S, Taleb AM, Moeini R, Gorji N, Nikbakht H. Cumin extract for symptom control in patients with irritable bowel syndrome: a case series. Middle East J Dig Dis. 2013 Oct;5(4):217-22.