Ministerstwo bez człowieka

Pomysł wyszedł bezpośrednio od premiera Ediego Ramy, który od lat zapowiadał walkę z korupcją – piętą achillesową Albanii. Jak podkreślił, Diella ma nadzorować wszystkie przetargi, a jej decyzje będą podejmowane poza tradycyjnymi strukturami ministerstw. W teorii oznacza to całkowite odcięcie urzędników od pieniędzy, a tym samym – koniec zakulisowych układów. Rama mówi wprost: „to nie science fiction, to obowiązek Dielli”.

Kim jest Diella?

Do tej pory Albańczycy znali ją z platformy e-Albania, cyfrowego serwisu publicznego, gdzie funkcjonowała jako wirtualna asystentka. Jej awatar to młoda kobieta w tradycyjnym stroju ludowym – symbol łączący nowoczesność z narodową tożsamością. Teraz jednak zakres jej „kompetencji” został poszerzony do poziomu, którego nie próbował jeszcze żaden inny kraj.

Rewolucja czy iluzja?

Diella ma zapewnić pełną przejrzystość i odporność systemu na naciski. Ale nie brakuje sceptyków. Krytycy zwracają uwagę, że sztuczna inteligencja nie istnieje w próżni – ktoś ją programuje, ktoś odpowiada za algorytmy i ktoś decyduje, jak będą interpretowane wyniki. Innymi słowy: za „bezstronną” maszyną wciąż stoją ludzie.

Albania chce do Europy

W tle tego eksperymentu kryje się także polityka międzynarodowa. Rama wiąże z Diellą duże nadzieje w kontekście negocjacji z Unią Europejską. Transparentność w wydawaniu publicznych pieniędzy to jeden z warunków przyspieszenia akcesji do Wspólnoty. Termin? Rok 2030.

Świat patrzy na Tiranę

Czy Albania rzeczywiście wyprzedziła resztę globu o dekadę i wyznaczy nowy standard w administracji? A może to sprytny zabieg PR-owy, mający przykryć realne problemy systemu? Na odpowiedź trzeba będzie poczekać. Pewne jest jedno – od dziś w rządowych gabinetach pojawił się ktoś, kto nie ma krwi ani kości, za to ma moc obliczeniową i algorytmy.