Lifestyle
Wtorek 04.07.2017,
Badanie nasienia - jakie wyniki to tzw. "norma"?
Dzień płodny, komórka jajowa i miliony plemników w nasieniu – to musi się udać, prawda?
Do zapłodnienia potrzeba przecież tylko jednego dobrej jakości plemnika, który sprawnie pokona odległość dzielącą go od jajeczka i połączy się z nim, tworząc zarodek. Niestety, to pozornie skazane na sukces równanie nie zawsze kończy się poczęciem dziecka. Bez profesjonalnej diagnozy trudno odgadnąć przyczynę niepłodności, dlatego warto udać się do specjalisty, zwłaszcza że badanie nasienia jest bezbolesne i nieinwazyjne.
Analiza ejakulatu – czego dotyczy badanie podstawowe?
Podstawowe badanie nasienia przeprowadza
się standardowo u wszystkich mężczyzn zgłaszających się do specjalisty z
zakresu leczenia niepłodności. Badanie to pozwala ocenić ogólne cechy
ejakulatu: jego wygląd, objętość, odczyn (pH) i czas upłynnienia. Prawidłowe,
mieszczące się w normach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nasienie ma co
najmniej 1,5 ml objętości i zasadowe pH, równe lub przekraczające 7,2. Do jego
upłynnienia powinno dojść w ciągu maksymalnie 60 minut.
Zdolne do zapłodnienia nasienie jest odpowiednio lepkie i
nie zawiera obcych komórek ani "zlepów" plemników (tzw. aglutynacji i
agregacji). Przynajmniej 58% obecnych w ejakulacie plemników musi być żywych.
"O jakości nasienia informuje nas także test HOS (Hypo-osmotic swelling
test), czyli test hipoosmotyczny lub test pęcznienia", mówi lek. med.
Robert Gizler, ginekolog-położnik z kliniki leczenia niepłodności InviMed we Wrocławiu. "Z jego pomocą
możemy z dużą dokładnością określić ilość żywych plemników z zachowaną
prawidłową i nienaruszoną błoną komórkową" – dodaje lekarz.
Z podstawowego badania nasienia dowiesz się
także, jaka jest koncentracja plemników w ejakulacie. Jakie wartości w wyniku
badania są uznawane za tak zwaną normę? W 1ml nasienia powinno znajdować się co
najmniej 15 mln plemników, a w próbce ejakulatu – 39 mln i więcej. Oprócz
liczby istotna jest także ruchliwość plemników. Jeśli badanie nasienia wykaże,
że przynajmniej 32% plemników ma ruch postępowy (ewentualnie 40% wykazuje ruch
postępowy oraz niepostępowy), nie ma powodu do zmartwień.
Badanie rozszerzone, czyli sprawdź budowę plemników
Jakość nasienia ma ścisły związek z budową
morfologiczną plemników. Wszelkie obecne w nich wady strukturalne mogą bowiem
mieć wpływ na przebieg procesu zapłodnienia i dalszy rozwój zarodka, jeśli
dojdzie do jego powstania.
Odsetek prawidłowych plemników musi wynosić co
najmniej 4%, by wynik badania mieścił się w normach Światowej Organizacji
Zdrowia. To faktycznie niewiele, ale pamiętajmy, że w próbce ejakulatu znajdują
się miliony plemników – nawet jeśli pozostałe 96% jest niezdolnych do
utworzenia zarodka, pozostałe – prawidłowo zbudowane – są wystarczająco liczne,
by dać nadzieję na zapłodnienie drogą naturalną lub przy zastosowaniu technik
wspomaganego rozrodu, jeśli jest taka potrzeba.
Warto tu podkreślić, że zakres informacji na
temat morfologii plemników w badaniu nasienia różni się w poszczególnych
ośrodkach leczenia niepłodności. Dla przykładu, w klinikach InviMed dane są ogromnie szczegółowe
dzięki zastosowaniu techniki MSOME-6600, która pozwala na obserwację budowy
żywych plemników w nawet 8000-krotnym powiększeniu. Wyjątkowo precyzyjna
analiza nasienia sprawia, że pacjent dowiaduje się między innymi, jaki
odsetek wad stanowią jednokrotne (dotyczące tylko główki, wstawki lub witki
plemnika) oraz wielokrotne (różne połączenia nieprawidłowości). Laikowi
informacje tego typu powiedzą niewiele, ale dla lekarzy szukających dobrze
rokujących plemników do zapłodnienia in vitro możliwość przeanalizowania
zarówno struktury zewnętrznej plemników, jak i ich nieprawidłowości
wewnątrzkomórkowych jest na wagę złota.
Badanie uzupełniające nasienia – kiedy i dla kogo?
Ważnym uzupełniającym badaniem diagnostycznym
jest test HBA® (Hialuronian Binding Assay). Badanie to jest zlecane, gdy
rozszerzone badania nasienia wykazały, że ejakulat ma parametry prawidłowe lub
trochę odchylone od normy, a mimo to pacjent jest niepłodny. Wskazaniem do
testu HBA® jest także potrzeba podjęcia decyzji o inseminacji lub o zapłodnieniu
in vitro.
Test HBA® sprawdza, czy plemniki obecne w
nasieniu są dojrzałe i zdolne do zapłodnienia. "Najprościej rzecz ujmując,
aby doszło do zapłodnienia komórki jajowej, przemieszczający się w jej kierunku
plemnik musi posiadać prawidłowo funkcjonujące receptory dla hialuronianu,
wydzielanego obficie przez komórkę jajową", wyjaśnia lek. med. Robert
Gizler, ginekolog-położnik z kliniki leczenia niepłodności InviMed. "Hialuronian poniekąd
"naprowadza" plemnik na komórkę jajową, a ten wiąże się z nim, by
proces zapłodnienia dopełnił się", dodaje lekarz.
">Test HBA® odgrywa istotną rolę w leczeniu
niepłodności z wykorzystaniem techniki in vitro, pomaga bowiem wyeliminować
plemniki niedojrzałe lub pozbawione sprawnych receptorów dla hialuronianu.
">Przebadanie nasienia to jedyny skuteczny
sposób na ustalenie przyczyny niepłodności męskiej. Wynik badania może
przyprawić wprawdzie o zawrót głowy – na wydruku aż roi się od liczb – ale po
konsultacji z lekarzem wszystko stanie się jasne. Do tego czasu warto uzbroić
się w cierpliwość i nie martwić na zapas, ponieważ pozornie "zły"
wynik wcale nie musi oznaczać braku szans na dziecko.