Badanie nasienia – dlaczego warto zbadać płodność u mężczyzny?

Czego dowiesz się z badania nasienia?

Diagnostykę niepłodności u mężczyzn zaczyna się od podstawowego badania nasienia, które koncentruje się na ogólnych cechach ejakulatu. Analizie poddawane są takie parametry nasienia jak jego wygląd, czas upłynnienia, lepkość, odczyn i objętość. Ponadto sprawdza się liczbę plemników w próbce nasienia, ich liczbę w 1 ml ejakulatu, a także odsetek żywych plemników wykazujących ruch postępowy i niepostępowy. Jeżeli w badanym nasieniu występuje aglutynacja plemników (ich "zlepienie"), należy określić jej stopień.

Niskie parametry nasienia, odbiegające od przyjętych norm, nie nastrajają optymistycznie, ale należy pamiętać, że płodność mężczyzny to złożona kwestia, a szczęściu można pomóc. Pacjenci, którzy mają relatywnie mało ruchliwe plemniki o prawidłowej budowie, mogą zdecydować się na inseminację (wprowadzenie ejakulatu bezpośrednio do jamy macicy, by skrócić odległość, jaką muszą pokonać), a w przypadku słabego nasienia z wysokim odsetkiem wadliwych plemników obiecującą opcją jest in vitro po uprzedniej selekcji najlepszego, dobrze rokującego plemnika.

Badanie nasienia – wynik to nie wyrok

Skąd wiadomo, czy wyniki nasienia mieści się w normie? Do oceny ejakulatu używa się wytycznych opracowanych przez Światową Organizację Zdrowia. Zgodnie z nimi przyjmuje się, że w "prawidłowej" próbce ejakulatu powinno znajdować się co najmniej 39 mln plemników, a objętość nasienia nie powinna być mniejsza niż 1,5 ml. Jeden mililitr nasienia ma zawierać przynajmniej 15 mln plemników, z czego 40% lub więcej musi wykazywać ruch (nieważne, czy postępowy, czy też niepostępowy). Właściwy odczyn ejakulatu to 7,2 lub więcej, a odsetek żywych plemników to co najmniej 58%. Jeśli w nasieniu przynajmniej 4% plemników ma prawidłową budowę, ejakulat uznaje się za zdolny do zapłodnienia. 

Co warte podkreślenia, w ostatnich latach wartości uznawane za prawidłowe uległy wyraźnemu obniżeniu – jest to wynikiem postępów, jakie dokonały się w leczeniu niepłodności (dzięki nim wielu mężczyzn, którzy dawniej byliby uznani za bezpłodnych, dziś ma szansę na zostanie ojcem).

Badanie płodności u mężczyzn – wersja rozszerzona

Czasem zdarza się, że badanie podstawowe nasienia nie wykrywa nieprawidłowości, ale do poczęcia dziecka nie dochodzi – lub wkrótce po zajściu w ciążę kobieta doświadcza poronienia. W takiej sytuacji należy wykonać badanie rozszerzone plemników, które służy ocenie ich budowy morfologicznej. Jeśli analiza nasienia pod mikroskopem wykaże poważne uszkodzenia strukturalne główki, witki lub wstawki plemnika, a odsetek zdrowych plemników jest znikomy, w razie decyzji o skorzystaniu z in vitro, do zapłodnienia pozaustrojowego można wykorzystać nasienie dawcy (pomocny będzie tu tzw. bank nasienia).

Badaniu warto poddać także stopień fragmentacji DNA plemnika – służy temu test dyspersji chromatyny plemników (tzw. test SCD). Fragmentacja DNA jest bowiem jedną z najczęstszych przyczyn obniżenia płodności u mężczyzn.  Wśród wskazań do testu SCD wymienia się niskie parametry nasienia, wiek powyżej 40 lat, niepłodność idiopatyczną oraz styczność z czynnikami, które mogą osłabiać płodność mężczyzny.

Selekcja plemnika do in vitro

Jeśli w związku z bardzo niskimi parametrami nasienia zapadła decyzja o zastosowaniu metody in vitro, wykonuje się badanie MSOME-6600, które polega na obserwacji plemników w 6000-krotnym powiększeniu, a następnie wyselekcjonowaniu najlepszego z nich, który ma szanse stworzyć prawidłowo rozwijający się zarodek."Badanie MSOME-6600 można zalecić wszystkim pacjentom, którzy starają się o dziecko z pomocą metody in vitro, ponieważ staranny wybór plemnika zwiększa szanse na sukces tej techniki", mówi lek. med. Piotr Dzigowski, urolog i androlog z kliniki leczenia niepłodności InviMed w Warszawie.

Ile kosztuje badanie nasienia?

Rozszerzone badanie nasienia kosztuje ok. 180 złotych, natomiast bardziej zaawansowane badanie SCD 350 zł.

Badanie nasienia – jak się przygotować?

Na 3-5 dni przed pobraniem próbki nasienia należy wstrzymać się od stosunków płciowych i nie spożywać alkoholu. Nasienie oddaje się do badania w klinice leczenia niepłodności. Co warte podkreślenia, lekarz powinien zostać poinformowany o przebytych chorobach pacjenta i lekach stosowanych w ciągu trzech miesięcy poprzedzających badanie.

Co powinien zrobić mężczyzna, który bezskutecznie stara się z partnerką o dziecko i podejrzewa u siebie spadek płodności? Wystarczy skonsultować się ze specjalistą i wykonać badania nasienia (podstawowe lub także rozszerzone), by dotrzeć do źródła problemu. Adresy klinik leczenia niepłodności można znaleźć, wpisując w wyszukiwarkę "badanie nasienia Poznań", "androlog Warszawa" itp.  Jeśli to możliwe, warto zasięgnąć również opinii znajomych, którzy skorzystali z usług danego ośrodka.